Bộ GD&ĐT nói về đề thi tham khảo THPT quốc gia 2017

Để giúp thí sinh có thể hiểu rõ hơn về đề thi tham khảo nhằm phục vụ tốt hơn cho việc ôn luyện để đạt kết quả cao trong kỳ thi THPT quốc gia sẽ diễn ra vào cuối tháng 6/2017, phóng viên phỏng vấn tiến sĩ Sái Công Hồng, Phó cục trưởng Cục Khảo thí và Kiểm định Chất lượng giáo dục (Bộ GD&ĐT).
Các câu hỏi được sắp xếp từ dễ đến khó
- Xin ông cho biết đề tham khảo cho kỳ thi THPT quốc gia năm 2017 sắp được Bộ GD&ĐT công bố có điểm đặc biệt mới nào so với bộ đề thi thử nghiệm 14 môn mà bộ công bố từ hồi tháng 1/2017?
- Ngay sau khi công bố phương án thi THPT quốc gia năm 2107, Bộ GD&ĐT đã tiến hành triển khai hoạt động xây dựng ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa để phục vụ cho xây dựng đề thi của kỳ thi.
Quy trình xây dựng câu hỏi thi chuẩn hóa được thực hiện theo 8 bước nghiêm ngặt. Mỗi bước lại bao gồm rất nhiều quy trình nhỏ để chuẩn hóa câu hỏi trong ngân hàng câu hỏi thi chuẩn hóa. Từ việc ra câu hỏi thô, rồi từ thô sang câu hỏi được chuẩn hóa, phải trải qua các vòng biên tập, thẩm định, thử nghiệm câu hỏi, tinh chỉnh, thử nghiệm đề thi,...
Việc xây dựng các đề thi minh họa (được công bố vào ngày 5/10/2016), đề thi thử nghiệm (được công bố vào ngày 20/1) và tới đây là đề tham khảo đều được thực hiện theo cùng một quy trình xây dựng đề thi chuẩn hóa mà Bộ GD&ĐT đã và đang triển khai xây dựng.
Các đề tham khảo lần này có định dạng như đề thi chính thức. Bài thi Khoa học tự nhiên (KHTN), Khoa học xã hội (KHXH) 120 câu; trong đó, mỗi môn thi thành phần là 40 câu, sắp xếp theo thứ tự.
Bài thi KHTN (môn thi Vật lý từ câu 1-40; Hóa học từ câu 41- 80; Sinh học từ câu 81-120). Bài thi KHXH (Lịch sử từ câu 1-40; Địa lý từ câu 41- 80; Giáo dục công dân từ câu 81-120).
Đặc biệt, các câu hỏi trong mỗi đề thi được sắp xếp theo trật tự lần lượt từ câu hỏi dễ đến câu hỏi khó (đối với các môn ngoại ngữ có tính đặc thù riêng nên việc sắp xếp cấp độ của các câu hỏi thi sẽ được bố trí tối ưu nhất theo quy luật trên).
Việc sắp xếp các câu hỏi trong đề thi như thế này sẽ tạo thuận lợi cho thí sinh làm bài theo tuần tự các câu hỏi trong đề thi mà không cần mất thời gian đọc toàn bộ đề, tạo cảm hứng cho các em làm trong quá trình làm bài thi; đồng thời sẽ đánh giá sát thực hơn nữa năng lực của các thí sinh.
- Kỳ thi THPT quốc gia năm nay có tổ hợp môn KHXH và KHTN cũng như nhiều môn thi theo hình thức trắc nghiệm. Xin ông cho biết cụ thể đề thi các môn học sẽ được ra theo hướng như thế nào, có điểm khác biệt gì so với những đề thi ở các năm trước?
- Từ năm 2016 trở về trước, chúng ta tổ chức thi theo môn (riêng biệt), mỗi môn thi được bố trí thi vào thời điểm khác nhau, đề thi của các môn được bố trí đánh thứ tự từ câu một đến hết và chỉ có môn Vật lý, Hóa học, Sinh học, Ngoại ngữ thi theo hình thức trắc nghiệm, còn lại đều thi theo hình thức tự luận.
Từ kỳ thi THPT quốc gia năm 2017, Bộ GD&ĐT tổ chức thi 5 bài, gồm 3 bài độc lập là: Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ và 2 bài thi tổ hợp là KHTN (tổ hợp các môn Vật lý, Hóa học, Sinh học), KHXH (tổ hợp các môn Lịch sử, Địa lý, Giáo dục công dân đối với thí sinh học chương trình giáo dục THPT; tổ hợp các môn Lịch sử, Địa lý đối với thí sinh học chương trình GDTX cấp THPT). Trừ Ngữ văn thi tự luận, các bài thi còn lại đều thi theo hình thức trắc nghiệm.
Với mục đích tổ chức kỳ thi THPT quốc gia để lấy kết quả xét công nhận tốt nghiệp THPT và làm căn cứ xét tuyển sinh ĐH, CĐ, đề thi năm nay sẽ đảm bảo khoảng 60% số câu hỏi kiểm tra kiến thức, kỹ năng cơ bản để đánh giá học sinh đạt kết quả tốt nghiệp THPT (ở mức độ nhận thức: Nhận biết và thông hiểu), 40% số câu kiểm tra kiến thức, kỹ năng nâng cao để phân hóa học sinh (ở mức độ nhận thức: Vận dụng và vận dụng cao).
Đề thi của các môn theo hình thức trắc nghiệm trong kỳ thi THPT quốc gia năm 2017, các câu hỏi được sắp xếp theo trật tự từ lần câu hỏi dễ đến khó ở tất cả các mã đề (đối với các môn ngoại ngữ có tính đặc thù riêng nên việc sắp xếp cấp độ của các câu hỏi thi sẽ được bố trí tối ưu nhất theo quy luật trên).
Thí sinh khoanh bừa đáp án có thể bị điểm liệt
- Đối với đề thi trắc nghiệm, các em có thể khoanh bừa vào đáp án nhưng vẫn đúng. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào và ông có thể nói rõ hơn đối với việc chấm đề thi trắc nghiệm?
- Những năm trước, có thể đáp án đúng của các câu hỏi thi trong một mã đề được chia đều cho 4 phương án A, B, C, D. Tức là, mỗi phương án lựa chọn đều có 25% đáp án đúng rơi vào phương án lựa chọn đó. Vì vậy, học sinh "chọn bừa" các phương án lựa chọn A, B, C hoặc D thì sẽ được khoảng 2,5 điểm của bài thi.
Do đó, quy định điều kiện để thí sinh được xét công nhận tốt nghiệp là điểm bài thi mỗi môn phải đạt trên 1,0 điểm (có thể gọi là “điểm liệt”) ít phát huy tác dụng.
Để hạn chế tình trạng nêu trên, trong kỳ thi THPT quốc gia năm 2017, việc tổ hợp các đề thi và bố trí vị trí các đáp án đúng của câu hỏi là do máy tính tự động rút và sắp xếp. Do đó, những phương án lựa chọn A hoặc B hoặc C hoặc D của một số mã đề có thể sẽ chỉ khoảng 10% đáp án đúng rơi vào phương án lựa chọn đó.
Vì vậy, thí sinh cứ “chọn bừa” tất cả bài thi là một phương án thì có thể vô tình chọn vào phương án chỉ có 10% đáp áp là đúng. Như vậy, các em chỉ được 1,0 điểm môn đó và sẽ dẫn đến bị điểm liệt, không được xét công nhận tốt nghiệp THPT.
Mặt khác, với việc cho tự động sắp xếp đáp án như trên, để không bị điểm liệt, thí sinh yếu môn nào phải tăng cường học tập, ôn luyện để chống liệt. Đây cũng là một trong những biện pháp góp phần chống học tủ, học lệch như hiện nay ở các trường phổ thông.
Nên học bao quát toàn bộ chương trình lớp 12
- Nhiều thí sinh tìm đến các lò luyện để làm các bài thi thử với dạng đề thi minh họa được các lò, trung tâm ra theo mô phỏng đề thi minh họa của Bộ GD&ĐT. Ông nghĩ như thế nào về tình trạng này và có lời khuyên gì với thí sinh để đạt kết quả cao nhất trong kỳ thi?     
- Như trên đã nêu, trong kỳ thi THPT quốc gia năm 2017, đề thi do máy tính tự động rút và sắp xếp theo trật tự lần lượt từ câu hỏi dễ đến khó.
Ngoài ra, từ đầu năm học, Bộ GD&ĐT đã công bố các đề thi minh họa, đề thi thử nghiệm và tới đây là đề thi tham khảo. Các đề thi này đều được thực hiện theo cùng một quy trình xây dựng đề thi chuẩn hóa mà Bộ GD&ĐT đã và đang triển khai xây dựng cho đề thi chính thức.
Do đó, các em nên học bao quát toàn bộ chương trình của các môn học lớp 12 mà đã đăng ký dự thi THPT quốc gia tới đây, vì đề thi trắc nghiệm có độ bao phủ rộng. 
Các em nên tập trung ôn thi theo định dạng đề thi tham khảo của Bộ GD&ĐT sẽ công bố tới đây để ổn định tâm lý khi làm bài trong phòng thi. Mặt khác, đây là kỳ thi quốc gia việc tổ chức thi, coi thi rất nghiêm ngặt. Mọi gian lận, tiêu cực sẽ bị xử lý nghiêm nên thí sinh phải chấp hành quy chế, kiến thức đến đâu làm bài đến đó để tránh những rủi ro đáng tiếc.